«Γιε μου, να θυμάσαι: μην τα κρατάς όλα για εσένα. Πάντοτε να κάνεις ένα βήμα πίσω, ένα βήμα μόνο, για να βοηθάς τους πιο αδύναμους, να στέκονται πλάι σου. Οι πιο αδύναμοι που φωνάζουν για βοήθεια, οι ταπεινωμένοι, τα θύματα, αυτοί είναι οι φίλοι σου. Οι φίλοι σου και οι φίλοι μου, οι σύντροφοί μας που αγωνίζονται. Ναι, και καμιά φορά πέφτουν. Πέφτουν, όπως ο πατέρας σου και ο σύντροφός του ο Μπαρτολομέο έπεσαν. Αγωνίστηκαν και έπεσαν χτες για την κατάκτηση της χαράς. Για την ελευθερία όλων. Στον αγώνα γιε μου, εκεί θα νιώσεις την αγάπη. Και στον αγώνα θα αγαπηθείς».
Ο Νικόλα Σάκο, στο τελευταίο του γράμμα προς το γιο του, λίγο πριν την εκτέλεσή του.
«Αν δεν είχαν συμβεί όλα αυτά, η ζωή μου θα είχε μείνει μια ασήμαντη αποτυχημένη ζωή. Τώρα πλέον ξέρουμε πως δεν αποτύχαμε: αυτή ήταν η πορεία μας και ο θρίαμβός μας. Ποτέ στη ζωή μας δεν ελπίζαμε ότι θα μπορέσουμε να κάνουμε τόσα πολλά για την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την κατανόηση των ανθρώπων, όσα κάναμε τώρα κατά λάθος. Τα λόγια μας, η ζωές μας, ο πόνος μας, δεν υπήρξαν για το τίποτα. Η αφαίρεση των ζωών μας, της ζωής ενός καλού παπουτσή και ενός τίμιου ψαρά, οι τελευταίες μας στιγμές, μας ανήκουν. Η αγωνία αυτή είναι ο θρίαμβός μας».
Ο Μπαρτολομέο Βαντσέτι, στο αποχαιρετιστήριο γράμμα του, λίγο πριν την εκτέλεσή του.
90 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα (23/8) από την ημέρα της δολοφονίας των αναρχικών Νικόλα Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι από το κράτος των ΗΠΑ. Ήταν 23 Αυγούστου του 1927 όταν οι δύο Ιταλο-αμερικανοί εργάτες εκτελέστηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα υπογράφοντας για πάντα με τα ονόματά τους μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις κρατικού αυταρχισμού του 20ού αιώνα. Ήταν τότε που το κράτος των ΗΠΑ και η πολιτεία της Μασαχουσέτης, εφάρμοσαν την καταδίκη τους σε θάνατο, για μια ληστεία μετά φόνου που δεν έκαναν ποτέ. Οι κατηγορίες με χαλκευμένα στοιχεία δεν έτυχαν επανεξέτασης ούτε όταν οι πραγματικοί δράστες συνελήφθησαν για άλλη υπόθεση και ομολόγησαν. 90 χρόνια μετά, ο αγώνας τους για δικαιοσύνη μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ και η στάση τους απέναντι στην εξουσία συνεχίζει να εμπνέει τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση σε όλο τον κόσμο. Αγώνας που δόθηκε από τη θέση του μετανάστη, του εργάτη και του αναρχικού ταυτόχρονα.
Τιμάμε τους Σάκο και Βαντσέτι, που έχασαν την ζωή τους γιατί υπερασπίστηκαν μέχρι τέλους τις ιδέες τους και με την στάση τους έγιναν σύμβολα διεθνισμού και ταξικής αλληλεγγύης για μια ολόκληρη γενιά. Τιμάμε φυσικά και όσους αγωνίστηκαν για τη δικαίωσή τους, τους εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες σε κάθε γωνιά της Γης, που για τα επτά χρόνια που κράτησε η δίκη και η φυλάκιση των δύο αναρχικών, έδειχναν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους με επιτροπές υπεράσπισης και πραγματοποίησαν μερικές από τις μαζικότερες διαδηλώσεις της ιστορίας. Το παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης στην υπόθεση των Σάκο και Βαντσέτι παραμένει μέχρι σήμερα ιστορικά αξεπέραστο.
Οι Σάκο και Βαντσέτι συμβόλιζαν ό,τι η εξουσία φοβάται πιο πολύ: μετανάστες που δεν δέχθηκαν μοιρολατρικά την πολιτική του ρατσισμού και της ξενοφοβίας αλλά αγωνίστηκαν εναντίον της, εργάτες που οργανώθηκαν στο συνδικαλιστικό κίνημα της εποχής και πάλεψαν μέσα από αυτό για την βελτίωση των ζωών τους. 90 χρόνια μετά είναι ακριβώς τα ίδια στοιχεία που προκαλούν τρόμο σε κάθε εξουσία. 90 χρόνια μετά, η δολοφονική μηχανή του καπιταλισμού συνεχίζει να έχει μόνο έναν αντίπαλο: το παγκόσμιο προλεταριάτο όταν οργανώνεται και αγωνίζεται με αλληλεγγύη.
Η μνήμη του Νικόλα Σάκο και του Μπαρτολομέο Βαντσέτι παραμένει ζωντανή σε κάθε αγώνα για ισότητα και ελευθερία που δίνεται στο εδώ και στο τώρα. Στον αγώνα κάθε πρόσφυγα που αντιστέκεται στην πολιτική των στρατοπέδων και αγωνίζεται για το δικαίωμά του να συνυπάρχει με κάθε μέλος της τάξης του πέρα και έξω από εσωτερικούς διαχωρισμούς. Στις μάχες που δίνουν οι αντιφασίστες και οι αντιφασίστριες που αναμετρούνται με το τέρας του φασισμού στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και παντού. Σε κάθε οργάνωση μέσα στους εργασιακούς χώρους, σε κάθε μικρή και μεγάλη εργατική συλλογικότητα που σπάει στην καθημερινότητα μας τον τσαμπουκά των αφεντικών. Κάθε φορά που αυτός ο νέος κόσμος που κουβαλάμε στις καρδιές μας μεγαλώνει λίγο παραπάνω, ο αγώνας του Νικόλα Σάκο και του Μπαρτολομέο Βαντσέτι θα πιάνει και λίγο παραπάνω τόπο. Μέχρι τον κομμουνισμό, μέχρι την ελευθερία.
-Νικόλα Σάκο;
-Παρών!
-Μπαρτολομέο Βαντσέτι;
-Παρών!
